Volgens de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu waren er in 2003 600.000 mensen met diabetes in Nederland. Dit vanwege het vergrijzen van de bevolking en het steeds groter wordende aantal mensen met overgewicht in Nederland. Ze verwachtten dat dit aantal zou verdubbelen tegen 2025. Minstens 5 miljoen mensen in Nederland hebben overgewicht, wat het risico op diabetes verhoogt. Daarnaast schatten ze ook dat er zo’n 115 000 tot 300 000 mensen zijn die diabetes hebben maar het niet weten.

Al deze cijfer zien er misschien impressionant uit maar als u niet weet wat diabetes is, zal het misschien niet echt veelzeggend zijn. We zullen beginnen met een kijkje te nemen naar de bloedsuikerspiegel. Volgens de Van Dale definitie is dit simpelweg het gehalte van suikers in het bloed. Dit wordt uitgedrukt in millimol per liter. Men kan dit meten met een bloedglucosemeter die onder anderen verkrijgbaar is bij de apotheek.

Wat is diabetes?

Laten we dan nu eens een kijkje nemen naar diabetes.  Dit is een suikerziekte, zoals de meesten weten, die resulteert in een te hoog suikergehalte in het bloed, een te hoge bloedsuikerspiegel. De alvleesklier produceert insuline. Insuline is een hormoon dat er voor zorgt dat de cellen in het lichaam de suiker uit het bloed opnemen. Wanneer dit niet gebeurt en het lichaam dus niet genoeg of zelfs geen insuline aanmaakt, kunnen de cellen nauwelijks tot geen suiker uit het bloed halen en blijft het daar zitten, wat resulteert in een hoge suikerspiegel.

Soorten diabetes

Nu is dat nog niet alles, er zijn namelijk verschillende types diabetes. De meest bekende types zijn diabetes type 1 en diabetes type 2.

Type 1 houdt in dat door een fout in het afweersysteem de cellen die insuline maken, worden afgebroken. Hierdoor is er dus niet genoeg insuline in het lichaam. Wat deze fout in het afweersysteem veroorzaakt is nog onduidelijk. Ze vermoeden dat erfelijkheid een rol hierin speelt. Dit type diabetes treedt meestal bij kinderen en volwassenen tot een jaar of 40 op.

Type 2 diabetes treedt dan meestal op bij mensen ouder dan 40, hoewel ze ook merken dat dit type zich op steeds jongere leeftijd voordoet. Bij dit type maakt de alvleesklier nog wel insuline aan, maar niet voldoende. Daarbij komt ook het feit dat de cellen in het lichaam minder gevoelig worden voor de insuline die dan nog wel wordt aangemaakt. Erfelijkheid bij dit type diabetes speelt zeker een rol maar toch ligt de oorzaak vaak in zwaarlijvigheid en een gebrek aan lichaamsbeweging.

Behalve deze twee types zijn er ook nog andere types en er bestaat ook nog zo iets als zwangerschapsdiabetes. Voor meer informatie over deze kunt u een kijkje nemen op de website van de Vlaamse ziekteverzekeraar CM, www.cm.be/zwangerschapsdiabetes.

Symptomen van diabetes

De symptomen van diabetes type 1 zijn duidelijk en herkenbaar. Onder anderen houdt dit in dat men wazig ziet, een droge mond heeft en chronische vermoeidheid. De symptomen van type 2 zijn minder omschreven, deze komen vaak heel geleidelijk en worden vaak per toeval ontdekt. Toch zou men wel kunnen zeggen dat de symptomen van de twee types min of meer overeenkomen.

Gevolgen van diabetes

Nu blijft het hier niet bij. Diabetes heeft gevolgen voor het hele lichaam. Deze worden complicaties genoemd. Als men gedurende een bepaalde tijd een hoge bloedsuiker heeft, tast dit de bloedvaten en zenuwen aan. Een van deze complicaties wordt de “diabetes voet” genoemd. Doordat het lichaam aangetaste bloedvaten heeft loopt het bloed minder goed naar de benen en de voeten. Hierdoor kunnen onder anderen kleine breukjes in de voeten ontstaan. Tijdige vaststelling van deze complicatie is van belang aangezien men in ernstige gevallen een teen zou kunnen verliezen. Men zou deze complicatie kunnen merken aan koude voeten of minder gevoel in de voeten. Ook verkleuring van voeten of tenen kunnen hier een symptoom van zijn. Iets dat algemeen is bij diabetes maar ook hier weer voorkomt is moeilijk genezende wondjes. Niet op blote voeten lopen zou dit allemaal kunnen verhelpen, net zoals juist geen voetbaden nemen volgens de website van het Diabetesfonds. Je voeten dus af en toe goed in de gate houden is dus de boodschap.

Zoals al eerder is vermeld, is één van de symptomen van diabetes een wazig zicht hebben. Dit is zelfs zo serieus dat het één van de grootste oorzaken is van blindheid in Europa. Oogproblemen zijn daarom ook vaak één van de eerst merkbare gevolgen van diabetes. Onder oogproblemen in deze context valt onder anderen wazig of dubbel zien, pijn aan de ogen en oogontstekingen. Ook deze is aan te raden goed in de gate te houden want schade aan de ogen is vaak permanente schade. De wetenschap is wel al zo ver dat de meeste mensen met laserbehandelingen nog kunnen blijven zien, maar dit werkt niet bij iedereen.

Diabetesfond: “Behandelingen kunnen altijd beter. Daarom zijn onderzoekers nu bezig met een nieuwe combinatietherapie. Die moet beide problemen in het oog aanpakken: ervoor zorgen dat nieuwe bloedvaatjes in het netvlies niet gaan lekken, en littekens voorkomen. Want de littekens zorgen voor de blijvende schade”

Zo zijn maag- en darmproblemen ook vaak een gevolg van diabetes en ze kunnen de hersenen ook beschadigen. Aangezien het de bloedvaten aantast, verhoogt het de kans op hart- en vaatziekten. Aderen vernauwen door diabetes, wat er voor zorgt dat organen minder bloed en zuurstof krijgen. Dit kan weer resulteren in hartinfarct en hersenbloeding. Regelmatig bewegen en op het lichaamsgewicht letten blijft een must. Gelukkig stelt het Diabetesfonds wel vast dat nierproblemen steeds minder vaak voorkomen.

Onderzoek naar diabetes

Eén van de fabels over diabetes is dat dit komt door simpelweg te veel suiker te consumeren. Dit is echter niet geheel waar. Volgens de website diabeteszelfindehand.nl is er genoeg onderzoek gedaan naar het verband tussen suiker eten en diabetes en hieruit volgt dat suiker eten op zich nog geen directe oorzaak is van diabetes. Toch raden ze wel aan om niet te veel suiker te eten omdat dat tot overgewicht kan leiden en dat is dan wel een oorzaak van diabetes. Het is daarom ook zo dat iemand met diabetes gewoon suiker kan eten. Sommige mensen denken dat bijvoorbeeld honig of zoetstoffen gezonder zijn voor diabetespatiënten. Dit is echter niet waar want beide bevatten veel fructose, wat niet goed is voor de vetstofwisseling. Dit kan hart- en vaatziekten veroorzaken, waar diabetespatiënten sowieso al meer risico op lopen.

Andere onderzoeken brengen dan weer naar boven dat een teveel aan suiker de kans op diabetes type 2 met 20% wordt verhoogd.

Op het moment is diabetes nog niet volledig te genezen. Door de juiste medicatie, voeding en regelmatige lichaamsbeweging kunnen deze mensen vaak wel een vrij normaal leven leiden. Wat ooit wel gedaan wordt, is een alvleeskliertransplantatie. Dit is echter een hele zware ingreep met genoeg risico’s. Dit kan ook alleen maar bij mensen van diabetes type 1. Het wordt om deze redenen alleen nog maar gedaan bij mensen die ernstig lijden aan diabetes en die eerder al een niertransplantatie hebben gehad.

Is diabetes een wereldwijd probleem?

Diabetes komt natuurlijk niet alleen in Europa voor. In een artikel op de website www.mo.be staat dat in Cambodja vijf tot tien procent van de bevolking diabetes heeft. Men zou dit daar kunnen voorkomen door witte rijst te vervangen met bruine rijst. Witte rijst wordt namelijk sneller opgenomen in het lichaam, wat zorgt voor een hoge bloedsuikerspiegel. Bruine rijst is minder aantrekkelijk in landen als Cambodja omdat ze dit associëren met armoede. Ook in onze Westerse cultuur wordt bruine rijst minder geapprecieerd vanwege z’n smaak (het is minder zoet) maar ook omdat bruine rijst langer moet koken (kost meer tijd en geld) en omdat het duurder is (simpelweg een gevolg van de weinige vraag ernaar).

Kan je diabetes voorkomen?

Volgens de Diabetesliga is type 1 niet geheel te voorkomen, maar type 2 wel aangezien deze vaak komt van een ongezonde levensstijl. Snelle koolhydraten (bv. zetmeel) moeten gematigd worden omdat het lichaam daar glucose van maakt. De alvleesklier gaat dan insuline aanmaken zodat de cellen de suikers kunnen opnemen. De bloedsuikerspiegel daalt dan weer maar het niveau van de insuline daalt niet zo snel mee. Daardoor krijgt het lichaam behoefte aan glucose. Dan nemen we weer snelle koolhydraten, moet de alvleesklier insuline aanmaken, daalt de suikerspiegel en krijgen we weer behoefte aan suikers omdat het niveau van insuline niet snel genoeg meedaalt Zo komen we in een vicieuze cirkel, wat kan leiden tot een uitgeputte alvleesklier en diabetes.

Dit kunnen we voorkomen door andere koolhydraten te eten die bijvoorbeeld in fruit en volkoren voedingsmiddelen zitten (vandaar ook de bruine rijst eerder vernoemd). Die worden minder snel omgezet in glucose, wat die hele cyclus vertraagd en we dus een uitgeputte alvleesklier en diabetes kunnen vermijden.

Roken zou ook het risico op diabetes met 50% verhogen. Maar daar blijft het niet bij: bij diabetespatiënten die roken worden alle gevolgen en complicaties van diabetes nog eens verergerd. Zo hebben bijvoorbeeld mensen die roken meer kans op hart- en vaatziekten. Hetzelfde geldt voor mensen die diabetes hebben. Dit versterkt elkaar dus alleen maar. Zo wordt ook schade aan de zenuwen, ogen, nieren etc. alleen maar verergerd. Verschillende websites zijn zelfs erectieproblemen het gevolg van de combinatie van roken en diabetes. Stoppen met roken is sowieso verstandig, maar helemaal voor mensen die diabetes hebben.

Kortom, diabetes is geen pretje en het is een ziekte die serieus genomen moet worden. Het is een ziekte die gespreksonderwerp waardig is en er lopen genoeg onderzoeken naar. De verschillende complicaties ervan kunnen ernstige gevolgen hebben voor mensen met diabetes en de mensen om hen heen. Er is nog geen definitief geneesmiddel voor maar met de juiste medicatie, voeding en lichaamsbeweging kunnen diabetespatiënten een vrij normaal en gelukkig leven leiden. Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen dus minder overgewicht en meer bewegen is de boodschap.